सोमबार र मंगलवार परेको अविरल वर्षाका कारण देभैभरी बाढी पहिरो र डुबानलगायतका प्राकृतिक विपद्ले जनधनमा ठूलो क्षति पुगेको छ । त्यसक्रममा दुईजनाको ज्यान गएको छ भने पाँचजना ब्यक्ति बेपत्ता भएका छन् । मृत्यु हुनेमा मकवानपुर र धनुषाका रहेका छन ।

त्यस्तै पाल्पामा पहिरो जाँदा तीनजना घाइते भएका छन् । चितवन, बागलुङ, नुवाकोट र सिन्धुलीमा वर्षा र बाढीपहिरोका कारण जनजीवनमा असर पुगेको छ । कैलाली, कञ्चनपुरलगायतका तराईका अधिकांश जिल्ला बाढी र डुबानको चपेटामा परेका छन् । अविरल वर्षा, बाढीपहिरो र डुबानमा परेर दुईवटा घर पूर्णरूपमा क्षतिग्रस्त बनेका र नौ घर परिवार पूर्ण प्रभावित बनेको बताइएको छ । प्रारम्भिक अनुमान अनुसार हालसम्म २० लाख रुपियाँभन्दा बढीको धनमाल क्षति भएको छ । वैशाखयता बाढीपहिरो लगायतका घटनामा परेर १३० जनाको ज्यान गइसकेको छ भने ३४ जना बेपत्ता भएका छन् । त्यसयता चार हजार ६३१ घर परिवार प्रभावित बनेका छन ।

सामान्यतया प्रकृतिमा आउने विनासकारी हलचल, रोग, महामारीलाई प्रकोप भनिन्छ । प्राकृतिक प्रकोप पनि विभिन्न प्रकारका हुन्छन् जस्तो आँधीबेहरी, बाढी पहिरो, भूकम्प, रोग र महामारी आदि । मानिसको नियन्त्रणभन्दा बाहिर हुने भएकोले प्रकोपबाट बच्न अपनाउनुपर्ने सावधानी नै प्रकोप न्यूनीकरणको सर्वोत्तम उपाय हो । भूकम्प र बाढीको प्रकोपलाई केही वर्ष अगाडि मात्रै हामीले बेहोरिसकेका छौं । २०७२ सालमा गएको महाभूकम्पको धङधङी अझै पनि हामीमा छ । भूकम्पले भत्काएका भौतिक संरचनाको निर्माण कार्य अझै सम्पन्न हुन सकेको छैन । मानिसको नियन्त्रणभन्दा बाहिर हुने भएकाले प्रकोपबाट बच्न अपनाउनुपर्ने सावधानी नै प्रकोप न्यूनीकरणको सर्वोत्तम उपाय हो ।

बाढी पहिरोबाहेक अन्य प्रकोपको कुनै अग्रिम संकेत हुँदैन । प्रकोप सधैं अप्रत्यासित रूपमै आउनेगर्छ । यसर्थ, यसको सम्भाव्यतालाई दृष्टिगत गरी सधैं सावधानी अपनाउँदै जाने हो भने यसको असरबाट बच्न सकिन्छ । बाढी पहिरो प्राकृतिक प्रकोपमै पर्ने भए पनि यसको अग्रिम लक्षण भने पाउन सकिने भएकोले होसियारी अपनाए यसको प्रभावबाट बच्न सकिन्छ । पछिल्लो समयमा हाम्रो मुलुकले सालिन्दा बाढी पहिरोको प्रकोप बेहोर्नुपरिरहेको छ । अविरल वर्षाको कारण भूक्षय हुने वा पहिरो जाने, नदी कटानमा परिने, नदीको डुबानमा परिने तथा नदीले आफ्नो बहाव नै परिवर्तन गर्दा ठूलो धनजनको नोक्सान हुने र बाढीको विनाश सहन बाध्य हुनुपर्ने अवस्था सिर्जना हुँदै आएको छ ।

अझैपनि बाढी पहिरोको प्रकोप रोकथामका लागि हामी सचेत बन्न सकेका छैनौं । नदी किनारको बसोबास त्यसैपनि जोखिमयुक्त हुन्छ भन्ने कुरा सबैलाई थाहा छ । सकेसम्म यस्तो जोखिमयुक्त ठाउँमा स्थायी बसोबास गनु दिनु हुँदैन । तर, नेताहरूले नदी किनारमा बस्ती बसालेर यिनीहरूलाई भोट बैंकको रूपमा प्रयोग गर्दै आएका छन । बुटवलको तिनाउ नदी किनारको बस्ती एउटा उदाहरण हो । तसर्थ अवका दिनमा सरकारमात्र होइन स्थानीय तहले पनि सावधानी अपनाउन जरुरी छ । यसैगरी प्रकोपको समयमा सबैले ध्यान पु¥याउनुपर्ने अर्को महत्वपूर्ण कुरा सुरक्षा हो । बाढी पहिरो, आँधिबेहरी र भूकम्पको समयमा मिलाउनुपर्ने सुरक्षा व्यवस्था सामान्यतया उस्तै हुने भए पनि प्राकृतिक प्रकोपको सुरक्षा व्यवस्था भने प्रकोपको चरण समाप्त भएपछि नै प्रारम्भ हुने भएको कुरा सर्वविदितै छ । अवको दिनमा प्रकोपबाट बच्नेतर्फ समयमा ध्यान दिनु जरूरी छ । यो बर्ष बाढी पहिरोकै कारण भएको क्षतिको सरकारले सम्वन्धित पीडित परिवारलाई राहत दिन ढिलाई नगरोस् ।